Brummen kantelt, fundamenteel en ingrijpend

Interview: Marcel Klos (links) en Arjan Schulp (rechts), gemeente Brummen

Maart 2016

Periodiek laten wij klanten en medewerkers interviewen door een externe journaliste: Els Holsappel, Holsappel Journalistiek & Redactie. Graag delen we namelijk interessante projecten, trends of ontwikkelingen. Lees hieronder het interview met gemeentesecretaris Marcel Klos en programmamanager Arjan Schulp van gemeente Brummen over de organisatieverandering van hun gemeente.

De gemeente Brummen is sinds 2011 bezig met een ingrijpende wijziging in haar manier van werken. In 2013 werd de toekomstvisie Innoveren met oude waarden door de gemeenteraad omarmd. Deze toekomstvisie is in co-creatie tussen gemeente en Brummense samenleving gemaakt en zet de koers op hoofdlijnen uit. In 2015 is het online panel Brummen Spreekt gestart. In een interactief proces met inwoners en ondernemers uit de gemeente en de medewerkers uit de gemeentelijke organisatie is in datzelfde jaar de Perspectiefnota 2016 – 2019 Wij werken voor Brummen opgesteld. In deze perspectiefnota is de grondhouding beschreven, van waaruit de gemeente voor Brummen wil werken.

Welke trends zie je in de samenleving die van belang zijn voor jullie organisatie?

Marcel: ‘Vijf jaar geleden hebben wij de trend gezien dat de samenleving iets anders van de overheid verwacht dan wij op dat moment leverden. Vanaf dat moment zijn we al aan het anticiperen op die ontwikkeling in de samenleving. We werken aan een andere organisatiestructuur, maar ook aan houding en gedrag. We waren een starre organisatie die wel wist wat goed was voor haar inwoners en ondernemers en we hadden de benodigde instrumenten tot onze beschikking. Op al die onderdelen zijn we nu aan het flexibiliseren. We zitten volop in het proces van het operationeel maken van de koers die we sinds 2012 hebben uitgezet en met het eigen maken van de grondhouding in de organisatie. Dat is een continue investering in onze mensen, om de mindshift die nodig is voor elkaar te krijgen. Het is een andere manier van denken, een andere houding en ander gedrag.

Daarnaast zie je dat, waar het jaren groot, groter, grootst was, het nu terug gaat naar kleiner, de menselijke maat. Tot nu toe was alles geld gedreven. Ook dat verandert. Het gaat om maatschappelijke effecten, de kwaliteit van leven. Daar willen wij op sturen, op maatschappelijke effecten, die door de Brummense samenleving zelf belangrijk worden gevonden. Dat betekent dat we meer met maatschappelijke kosten-batenanalyses gaan werken. En die zijn ongelooflijk complex.

De complexiteit van een gemeente, de veranderende samenleving en het sturen op maatschappelijke effecten vraagt een totaal ander type organisatie. Je hebt slimme mensen nodig die het overzicht hebben en die verbindingen leggen tussen verschillende disciplines die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het gaat immers over mensen die fijn willen leven en dat fijne leven heeft met veel dingen te maken. Als je daar regie op wilt voeren en op de maatschappelijke effecten wilt sturen, heb je hoogopgeleide mensen nodig die dat abstractieniveau weten te halen, die het overzicht hebben en die dat kunnen vertalen in de juiste activiteiten die inwoners en ondernemers optimaal bedienen. Ik verwacht dat we op de lange termijn uitvoeringstaken zullen afstoten naar professionele organisaties en dat we een compacte organisatie over zullen houden die bezig is met strategie en beleidsvorming en die de regie voert over de uitvoering.

Waarvoor en waarom hebben jullie Moventem ingeschakeld?

Arjan: ‘Ruim een jaar geleden hebben we Moventem ingeschakeld voor het inwonerpanel. Dat was de aanleiding, maar ondertussen gaat de dienstverlening van Moventem veel verder dan dat. Het online panel is ingezet bij de kerntakendiscussie en gedurende dat traject heeft de inzet van Robin Koster zich ontwikkeld tot die van adviseur op het gebied van de organisatieontwikkeling. In het bijzonder de methodische aanpak en het onderzoek, waar dan een strategisch advies uit voortvloeit. Op die manier is Moventem ons blijven ondersteunen en adviseren, onder andere over de doorontwikkeling van de planning & control-cyclus.
Marcel: ‘Wij zijn deze organisatieontwikkeling op een doordachte en goed onderbouwde manier aangegaan. We willen een bepaalde kant op en daarbij willen we op basis van onderzoek de juiste keuzes maken. Alles wat Moventem doet gebruiken we als bouwsteen in de organisatieontwikkeling en onder die bouwsteen ligt een stevig fundament van onderzoek en veel denkwerk.’

Hoe ervaar je de samenwerking met Moventem?

Marcel: ‘Heel goed. Moventem is nuchter en pretentieloos. Dat is Robin zelf ook. Dat is heel prettig. Je krijgt waar voor je geld. Op alle fronten. Ook dat is prettig. We kennen duurdere adviseurs die minder brengen. En ik vind hun gepassioneerdheid mooi. Ze zijn ontzettend betrokken. Ze verzaken nooit. Afspraken komen ze altijd na. En nooit half.’

Arjan: ‘Wat ik ook prettig vind is dat ze het niet overnemen. Dat zie je vaak bij andere adviseurs. Moventem stelt zich niet volgzaam op, ze geven heel duidelijke adviezen. Maar als wij aangeven dat we dat om bepaalde redenen nu niet zo moeten doen, dan zijn ze flexibel genoeg om mee te bewegen. Robin heeft een sterke bestuurlijke sensitiviteit. Hij merkt aan een wethouder of raad wat haalbaar is en wat niet. Hij straalt rust uit en dat schept vertrouwen aan de andere kant van de tafel, of wij dat nu zijn, of inwoners of bestuurders.’
Marcel: ‘Robin kan snel schakelen in niveau of type gesprekspartner. Hij kan aan tafel zitten bij ons, die het gaspedaal tot op de bodem ingetrapt hebben en daarin meegaan. Maar als hij daarna bij mensen zit met weerstand, kan hij in no time schakelen en de verbinding zoeken. Hij stoot niemand voor het hoofd, laat iedereen in zijn waarde. Dat is een unique selling point.’

We hebben als gemeente dus niet te maken met een trend op een onderdeel, maar met een kanteling die fundamenteel en heel ingrijpend is.’

Hoe kan Moventem bijdragen aan die uitdagingen waar jullie voor staan?

Arjan: ‘Dat hangt af van hoe Moventem zich verder ontwikkelt. Om ook in de toekomst in de panels de juiste vragen te kunnen stellen, zal Moventem zich moeten specialiseren in de kanteling waar gemeenten nu volop in zitten en hoe je die kanteling verankert in de organisatie. Moventem kan zich goed doorontwikkelen naar een adviesbureau in de organisatieontwikkeling en dan vooral waar het gaat om structuur en proces.’

Marcel: ‘Als we willen sturen op maatschappelijke effecten, dan moeten we meer maatschappelijke kosten-batenanalyses gaan uitvoeren. Er zijn niet veel bedrijven in Nederland die een fatsoenlijke MKBA kunnen aanleveren. Dat biedt kansen voor Moventem.’
Arjan: ‘Eens. Maar zo’n MKBA is dermate complex, dat de vertaalslag naar de organisatie en het bestuur essentieel is. Je kunt een onderzoek opleveren hier aan de voordeur, maar het achter die voordeur verder brengen, vertalen, overbrengen en laten landen van de resultaten: dat is een kunst op zich.’

Heb je nog tips voor Moventem?

Marcel: ‘Blijf deze manier van werken vooral vasthouden.’

Arjan: ‘Het gevaar is dat Moventem nu te snel te groot groeit. Ik begrijp dat nu al een derde van de gemeenten met panels werkt. Het is een groeiende markt. Als gemeenten verplicht zijn met indicatoren te gaan werken, dan moeten gemeenten meer gaan meten. Dat zullen ze niet altijd met een panel gaan doen, maar de vraag zal gaan toenemen, ook voor wat betreft advisering. Het gevaar is dat je te groot groeit en daardoor aan kwaliteit inboet.’

Moventem in kernwoorden: ‘Gepassioneerd, deskundig, nuchter, verbindend. En met humor en relativeringsvermogen.’